Συνεργασία Σχολείου –Οικογένειας

Σχέσεις που ενισχύουν το εκπαιδευτικό έργο

Κείμενο θέσεων της Ε.Σχο.Ψ.Ε.

                                                                           

Ε.Σχο.Ψ.Ε

Αθήνα 2002

Συνεργασία Σχολείου –Οικογένειας

Παναγιώτης Χηνάς

Πρόεδρος Ε.Σχο.Ψ.Ε

Περιεχόμενα

1.     Πρόλογος: είναι καιρός να επαναπροσδιορισθεί το περιεχόμενο της συνεργασίας  οικογένειας –σχολείου

2.     Οφέλη και προκλήσεις της Συνεργασίας Σχολείου Οικογένειας

3.     Εδραίωση αποτελεσματικών σχέσεων συνεργασίας και συμμετοχής:

Α) Ο ρόλος των σχολείων:

Β) Ο ρόλος των οικογενειών:

Γ) Ο ρόλος του Σχολικού Ψυχολόγου:

4.     Επίλογος

5.     Βιβλιογραφία

Πρόλογος:

Η 8^η  Οκτωβρίου, με απόφαση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και του Ελληνικού Υπουργείου Παιδείας, ορίσθηκε και στη χώρα μας ως η Ευρωπαϊκή Ημέρα «Γονέων και Σχολείου». Είναι ξεχωριστή μέρα για εμπειρίες και δράσεις σε όλη την Ευρώπη, μέρα γιορτής και εκδηλώσεων που αναδεικνύουν τον ρόλο των Γονέων ως ισότιμων  συνεργατών του σχολείου, ενισχύουν τους δεσμούς και τον κοινό ρόλο τους .

Οι Σχολικοί Ψυχολόγοι, από τη φύση του έργου τους και την επαγγελματική ταυτότητα τους, είναι αφοσιωμένοι στην ανάπτυξη των ικανοτήτων όλων των μαθητών και την βελτίωση  τους στους τομείς της σχολικής επίδοσης και  της κοινωνικής συμπεριφοράς διαμέσου της αποτελεσματικής σχέσης οικογένειας-σχολείου. Είναι συνήγοροι αυτής της σχέσης. Σε πολλές χώρες είναι πρωτοπόροι στην λήψη μέτρων ανάπτυξης του σχολείου με στήριξη του γονικού ρόλου και δημιουργίας Σχολής Γονέων.

Η Ε.Σχο.Ψ.Ε, το επιστημονικό επαγγελματικό σωματείο των Ελλήνων Σχολικών Ψυχολόγων, θεωρεί ότι είναι καιρός να επαναπροσδιορισθεί το περιεχόμενο της συνεργασίας  οικογένειας –σχολείου και  συστηματικά να αναπτυχθεί  με βάση επιστημονικές ψυχολογικές γνώσεις  και αρχές και τα δεδομένα της έρευνας .

Το παραδοσιακό πρότυπο σχέσεων οικογένειας –σχολείου που διαμορφώθηκε για τις ανάγκες άλλης εποχής  δεν είναι πια λειτουργικό. Είναι επείγουσα ανάγκη να αλλάξει η επικρατούσα νοοτροπία και πρακτική «συμμετοχής των γονιών» που δίνει έμφαση σε παθητικούς ρόλους των γονιών όσον αφορά την στήριξη του σχολείου .

Η αποτελεσματική σχέση  αφορά στην συνεργασία μεταξύ των οικογενειών ( ή των κηδεμόνων και των φροντιστών των παιδιών), των εκπαιδευτικών και των μελών της τοπικής κοινότητας  για στήριξη των μαθητών  σε όλες τις ανάγκες εκπαίδευσης και ψυχικής υγείας τους. Είναι μια καινοτομία : οι γονείς να βρεθούν πιο κοντά στο σχολείο αλλά και το σχολείο και το προσωπικό πιο κοντά στους γονείς.

 Η ουσιαστική συνεργασία οικογένειας–σχολείου εμπλέκει ενεργά τους γονείς και  τους εκπαιδευτικούς σε μια  κοινή αναζήτηση και επεξεργασία  σκοπών που συμμερίζονται και διαμόρφωση προγραμμάτων που στηρίζουν την ποιοτική αναβάθμιση του σχολικού έργου και  την επιτυχία όλων των μαθητών.

Το κλειδί επιτυχίας σε αυτές τις προσπάθειες είναι να μην συνταυτισθούν με ένα απλό ζήτημα γιορτής αλλά με μια συνεχή διαδικασία συνεργασίας που ενσαρκώνεται με συνευθύνη στη μάθηση και αγωγή των παιδιών και συμμετοχική διαχείριση του σχολείου και του εκπαιδευτικού  έργου, της ανάπτυξης και της ποιότητας του .

Οφέλη της Συνεργασίας:

Η ψυχολογική και παιδαγωγική έρευνα έχει τεκμηριώσει ότι όταν οι οικογένειες εμπλέκονται στην εκπαίδευση, υπάρχουν σημαντικά οφέλη  για τους μαθητές, το διδακτικό προσωπικό  και τις οικογένειες.

Οι μαθητές επιδεικνύουν πιο θετικές στάσεις προς το σχολείο και την μάθηση, μεγαλύτερη επίδοση και καλύτερη βαθμολογία  σε εξετάσεις, αυξημένη μελέτη και εκτέλεση κατ’ οίκον εργασιών και μείωση των σχολικών απουσιών.

Οι δάσκαλοι έχουν μεγαλύτερη ικανοποίηση από την εργασία τους, διαπιστώνουν ότι το έργο τους εκτιμάται περισσότερο από τους γονείς και την σχολική διοίκηση και  αξιολογικά βελτιώνεται η ποιότητα του έργου τους.

Οι γονείς κατανοούν καλύτερα το σχολείο και  βελτιώνεται η επικοινωνία με τα παιδιά τους.

Δεν μπορούμε να πούμε ότι αυτά τα οφέλη έχουν αιτία την συμμετοχή της οικογένειας. Αλλά από τη σύγχρονη εμπειρική  έρευνα, με οικογένειες από ποικίλη εθνική καταγωγή και διαφορετικό κοινωνικό-οικονομικό περιβάλλον έχουν διαπιστωθεί και τεκμηριωθεί θετικά αποτελέσματα  όταν υπάρχει συμμετοχή.                                                            

          Στον 21^ο αιώνα το σχολείο τείνει να “εμπεριέχει” τα παιδιά και τις οικογένειές τους, αναγνωρίζει τις ανησυχίες τους και ενεργά με διάφορα μέτρα τους βοηθά όλο και περισσότερο να διαπιστώνουν ότι κατανοεί τις ανάγκες τους. Η ποιότητα των υπηρεσιών  στην ανατροφή και την φροντίδα και την αγωγή των παιδιών είναι σημαντικός παράγοντας στην ανάπτυξη τους και κρίσιμη ανάγκη στην εποχή μας. Ο ρόλος της οικογένειας είναι πρωταρχικός αλλά οι κοινωνικές αλλαγές απαιτούν να αναπτυχθούν ποιοτικοί εναλλακτικοί τρόποι φροντίδας. Το σχολείο αναλαμβάνει ρόλο σε αυτό τον τομέα, ιδιαίτερα  στον εξωσχολικό χρόνο. Όμως η φροντίδα με έδρα το σχολείο δεν πρέπει να συνταυτίζεται με απλή διεύρυνση του ωραρίου για επαναλήψεις της διδακτέας ύλης. Για να είναι ποιοτική χρειάζεται λειτουργική διασύνδεση της με την οικογένεια σε ένα δίκτυο στήριξης και επιβάλλεται να συνοδεύεται από μέτρα που αφορούν σημαντικούς παράγοντες της   όπως οι ψυχολογικοί και να στελεχώνεται από προσωπικό κατάλληλα εξειδικευμένο. Μόνο έτσι θα  είναι ουσιαστική φροντίδα και θα ωφελεί τα παιδιά, τις οικογένειες, αλλά και το σχολείο, το διδακτικό προσωπικό  και την κοινωνία με την πρόληψη μελλοντικών προβλημάτων στην μάθηση και την συμπεριφορά, την επάρκεια της οικογένειας, την μείωση του κόστους της ειδικής αγωγής και της πρόνοιας.

Προκλήσεις της Συνεργασίας:

Όμως η συνεργασία οικογένειας –σχολείου  για πολλούς λόγους δύσκολα επιτυγχάνεται.

Τελικά οι πρακτικές του σχολείου και οι προθέσεις των γονιών όχι μόνο δεν διευκολύνουν την σχέση αλλά μάλλον, στο όνομα της υποχρεωτικής εκπαίδευσης,  αναπτύσσουν μεταξύ σχολείου και οικογένειας αυταρχικές σχέσεις και προκαλούν ανταγωνισμό.

Οι κατεστημένες σχολικές δομές, οι πρακτικές και οι νοοτροπίες διαμορφώθηκαν σε μια εποχή που υπήρχε μια πραγματική διαφορά μεταξύ του σχολείου, της οικογένειας και του περιβάλλοντος. Οι γονείς ήσαν σχολικά ανεκπαίδευτοι και πολλές φορές δεν μπορούσαν να ξέρουν τι σημαίνει το «σχολείο».  Η παρότρυνση των γονιών να αφήνουν «το σχολείο και τους δασκάλους ήσυχους να κάνουν το έργο τους» ήταν αναγκαία και λειτουργική και αποτελεσματική. Όμως σήμερα ο γονιός έχει εμπειρίες και γνώση του σχολείου και κάποια παιδαγωγική θεωρία της καλύτερης λειτουργίας του, και συχνά τουλάχιστον ισότιμη μόρφωση με το διδακτικό προσωπικό.

Οι οικογένειες και οι εκπαιδευτικοί συχνά διαφέρουν στις προσδοκίες τους, τους σκοπούς και στον τρόπο επικοινωνίας. Μερικές φορές, παρά τις καλές προθέσεις των πρωταγωνιστών,  προκαλείται απογοήτευση και δημιουργούνται παρεξηγήσεις και διαφωνίες μεταξύ των μαθητών, των γονιών τους και των εκπαιδευτικών. Όταν αυτές οι διαφορές δεν αναγνωρίζονται και δεν αντιμετωπίζονται, αναπτύσσεται έλλειψη επικοινωνίας μεταξύ του σπιτιού και του σχολείου που περαιτέρω απομακρύνει και δημιουργεί ρήξη, αντίφαση ή αντιπαλότητα  μεταξύ των δύο πιο σημαντικών συστημάτων στήριξης που είναι διαθέσιμα στους μαθητές.

Η ανοικτή και αποτελεσματική επικοινωνία είναι αναγκαία για να μπορέσουν να κατανοήσουν τις διαφορετικές σκοπιές προσέγγισης των προβλημάτων και να τις αλληλοσέβονται  οι εκπαιδευτικοί και οι γονείς.        

Εδραίωση αποτελεσματικών σχέσεων συνεργασίας και συμμετοχής :

Α) Ο ρόλος των σχολείων :

Τα ουσιαστικά χαρακτηριστικά της αποτελεσματικής συνεργασίας «οικογένειας –σχολείου»  είναι η  από κοινού αναζήτηση και επεξεργασία  κοινών σκοπών και η από κοινού ανάπτυξη των μέσων  υλοποίησης τους. Είναι μια διαδικασία που απαιτεί α) συνεχή σχεδιασμό και αξιολόγηση της πορείας και β) τους αναγκαίους επαρκείς πόρους  για στήριξη των οικογενειών και του διδακτικού προσωπικού στην εκπλήρωση των ρόλων συνεργασίας και συμμετοχής στην λειτουργία του σχολείου.

Τα σχολεία θα πρέπει να αναλάβουν ηγετικό ρόλο στην εξασφάλιση ευκαιριών για σχέσεις συνεργασίας και για ανάπτυξη και ενίσχυση της συμμετοχής με λήψη μέτρων στους εξής τομείς :

·       Ανάπτυξη θετικού περιβάλλοντος. Είναι ευθύνη του σχολείου να αποτελεί περιβάλλον στο οποίο είναι ευπρόσδεκτες όλες οι οικογένειες. Το σχολείο θα πρέπει συνεχώς και με συνέπεια να στέλλει στις οικογένειες μηνύματα ότι προσδοκάται και εκτιμάται η σχέση τους με το σχολείο και η συνεισφορά τους για ανάπτυξη αποτελεσματικής συνεργασίας. Αρχιτεκτονικά θα πρέπει να διευκολύνεται η πρόσβαση των γονιών, η υποδοχή τους σε φιλόξενο περιβάλλον, η διάθεση αίθουσας για τον παιδαγωγικό ρόλο των οικογενειών. Προσπάθειες θα πρέπει να γίνονται για συνεργασία με όλες τις οικογένειες, ακόμη και αν τα μέλη της δεν έχουν φοιτήσει σε σχολείο ή είναι χαμηλού μορφωτικού επιπέδου ή δεν γνωρίζουν ελληνικά ή είναι προβληματικά ή είναι άτομα με αναπηρίες που δυσκολεύονται στην συμμετοχή .

·       Υποστήριξη των προσπαθειών των οικογενειών και των εκπαιδευτικών. Η συμμετοχή της οικογένειας αυξάνεται όταν η συμμετοχή προάγεται από το σχολείο. Η συνεργασία ενθαρρύνεται  με α) την διευκρίνηση, την διατύπωση και κατανόηση της σκοπιάς και των προσδοκιών των οικογενειών β) την  προσφορά πολλαπλών επιλογών στους τρόπους συμμετοχής και  την αναγνώριση ότι κάθε οικογένεια στηρίζει τα παιδιά της με διαφορετικούς τρόπους γ) με τον ελεύθερο ανοικτό διάλογο  μεταξύ σχολείου και οικογένειας και την ανάπτυξη ευκαιριών οι οικογένειες να έχουν ρόλο στην λήψη αποφάσεων που αφορούν το σχολείο δ) με την προσφορά από το σχολείο στήριξης στις προσπάθειες συνεργασίας των οικογενειών και των εκπαιδευτικών  πχ με διάθεση χρόνου από το ωράριο εργασίας τόσο του εξειδικευμένου σχολικού κοινωνικού λειτουργού  όσο και του διδακτικού προσωπικού για τακτική επίσκεψη στο σπίτι ή για συναντήσεις στην κοινότητα, με την  οργάνωση στο σχολείο αίθουσας  εκδηλώσεων της οικογένειας όπου πχ οι γιαγιάδες να λένε παραμύθια στα μικρά, οι γονείς να παρουσιάζουν τις επαγγελματικές εμπειρίες τους στα μεγάλα  και για δραστηριότητες στήριξης των οικογενειών.

·       Ανάπτυξη της κατανόησης των ατομικών και πολιτιστικών διαφορών. Υπάρχουν διάφορα οικογενειακά σχήματα, μορφές και μεγέθη, πολλαπλές αντιλήψεις, προσδοκίες και στυλ επικοινωνίας, πολιτιστική ή εθνική καταγωγή. Τα άτομα έχουν διάφορα χαρακτηριστικά, ικανότητες, μόρφωση. Τα σχολεία θα πρέπει να προσφέρουν εκπαίδευση, επιμόρφωση και αλληλο-επιμόρφωση του προσωπικού τους και των οικογενειών με στόχο την κατανόηση και ανάπτυξη θετικών στάσεων αποδοχής  των διαφορών. Με την επιμόρφωση συχνά αναγνωρίζουν ότι μεταξύ τους υπάρχουν περισσότερες ομοιότητες παρά διαφορές. Η συνεργασία προϋποθέτει ότι οι οικογένειες, τα παιδιά και οι εκπαιδευτικοί ενεργούν όσο μπορούν καλύτερα  και προσπαθούν να εστιάζονται στην αλληλοκατανόηση της συμπεριφοράς και των προθέσεων παρά στην εκτίμηση του ποιες είναι σωστές ή λαθεμένες .

·       Προαγωγή της αντίληψης ότι η εκπαίδευση είναι μια υπόθεση συνυπευθυνότητας. Η συνεργασία Σχολείου- Οικογένειας δεν επιτυγχάνεται με μια δραστηριότητα, μάλιστα σε μια μέρα ή με την μορφή ετήσιας γιορτής  και με ρητορικούς φιλοφρονητικούς λόγους. Είναι μια διαδικασία που διέπει την επεξεργασία σκοπών και στόχων και προγραμμάτων  και ρυθμίζει την όλη εκπαιδευτική λειτουργία. Η εκπαίδευση γίνεται ζήτημα συνυπευθυνότητας όταν η συνεργασία χαρακτηρίζεται από ανοικτή επικοινωνία, αμοιβαία συμφωνία στους σκοπούς  και από κοινού λήψη αποφάσεων. Οι γονείς και οι εκπαιδευτικοί μπορούν α) να συζητούν μαζί τις προσδοκίες για την επίδοση των μαθητών και τον ρόλο του καθενός στην στήριξη των μαθητών ώστε να ανταποκριθούν σε αυτές β) να αναπτύξουν προγράμματα που προάγουν την αποτελεσματική συμμετοχή σπιτιού-σχολείου- κοινότητας, που στηρίζουν θετικά την σχολική επίδοση κα την ανάπτυξη συμπεριφορών και κοινωνικών δεξιοτήτων σε όλους τους μαθητές και γ) να προσπαθήσουν να αυξήσουν  αμοιβαία τον σεβασμό, την κατανόηση, το ενδιαφέρον και την προσαρμογή μεταξύ οικογένειας και σχολικής κοινότητας. Έτσι, όταν εκδηλώνονται προβλήματα  αντιμετωπίζονται από κοινού από τις οικογένειες, τους μαθητές και τους εκπαιδευτικούς με πνεύμα αλληλοσεβασμού και με τρόπο εστιασμένο στη εξεύρεση ικανοποιητικής λύσης.

·       Σχολείο του 21^ου αιώνα . Η συνεργασία θα είναι αμοιβαία όχι μόνο αν οι γονείς έλθουν κοντά στο σχολείο και συμμερισθούν το έργο του αλλά και αν το σχολείο έλθει κοντά στις οικογένειες και στις νέες ανάγκες τους με νέες δομές και με αναδόμηση του ίδιου του σχολείου και της λειτουργίας του. Το σχολείο στον 21^ο αιώνα αναδεικνύεται όλο και περισσότερο  σε ένα μοναδικό περιβάλλον μάθησης και αγωγής. Η ενσωμάτωση στο εκπαιδευτικό σύστημα των ατόμων με ειδικές ανάγκες και οι αλλαγές στην ελληνική οικογένεια και στο κοινωνικό περιβάλλον προκαλούν  μια αύξηση στην ποσότητα και στα είδη των υπηρεσιών και των προγραμμάτων που χρειάζονται οι μαθητές. Αυτή η  πρόοδος οδηγεί σε αναθεώρηση των επαγγελματικών κλάδων  που έχουν την ευθύνη παροχής των υπηρεσιών και σε νέες επαγγελματικές  εξειδικεύσεις του εκπαιδευτικού προσωπικού. Το σχολείο είναι στελεχωμένο όλο και περισσότερο με ειδικούς επαγγελματίες που δεν είναι πια μόνο οι διδακτικοί κλάδοι. Αναγνωρίζεται ότι το εκπαιδευτικό έργο και η ποιότητα του  έχουν πολλαπλούς παράγοντες πέραν της διδακτικής πράξης και ότι  δεν πρέπει όλο να ανατίθεται στις πλάτες  του παραδοσιακού δασκάλου. Ούτε είναι δυνατό να έχουμε  ουσιαστική και ποιοτική αναβάθμιση της εκπαίδευσης όταν ανατίθενται οι νέοι ρόλοι, οι νέες δραστηριότητες και υπηρεσίες σε στελέχη με γνώσεις και προσόντα μόνο διδακτικού προσωπικού του παραδοσιακού σχολείου. Η επαγγελματική εκπαιδευτική ομάδα συμπεριλαμβάνει νέους εκπαιδευτικούς κλάδους όπως πχ ο σχολικός ψυχολόγος, ο κοινωνικός λειτουργός και ο εμψυχωτής ελεύθερου χρόνου- κοινωνικός παιδαγωγός κλπ. Σε πολλές αναπτυγμένες  χώρες δημιουργήθηκαν εξειδικευμένες υπηρεσίες (πχ Σχολική Ψυχολογική υπηρεσία, Μαθητική Μέριμνα)  στην εκπαιδευτική δομή στο εθνικό, τοπικό και σχολικό επίπεδο. Η οργάνωση αυτών των υπηρεσιών και των επαγγελματιών οδηγεί σε εμπλουτισμό των σχολικών δραστηριοτήτων αλλά και σε αναδόμηση των σχολικού συστήματος. Διαμορφώνονται διεπαγγελματικές ομάδες  που λειτουργούν παιδοκεντρικά, που ενισχύουν την συνεργασία με το γενικό και το ειδικό διδακτικό προσωπικό, τις οικογένειες, τους μαθητές  και τις κοινοτικές υπηρεσίες. Στόχος τους είναι η προσφορά των άριστων ευκαιριών εκπαίδευσης σε όλους τους μαθητές, η ίση προσπέλαση και χρήση των σχολικών υπηρεσιών,  η πρόληψη και η μείωση των εμποδίων στην σχολική επιτυχία, η διασύνδεση των σχολικών προγραμμάτων με άτυπα εξωσχολικά –στην οικογένεια ή στην κοινότητα-, η διασφάλιση της ποιότητας ζωής στην καθημερινότητα των μαθητών και της οικογένειας τους.

Β) Ο ρόλος των οικογενειών:

Η ανατροφή των παιδιών είναι και πολύπλοκη και δύσκολη. Η κάθε οικογένεια αντιμετωπίζει πολλαπλές προκλήσεις και διαφέρει η μια από την άλλη όσον αφορά τους διαθέσιμους πόρους, τις δεξιότητες, τις γνώσεις και τις προτιμήσεις. Επομένως, δεν είναι ρεαλιστικό και είναι ενδεχομένως επικίνδυνο για τις σχέσεις οικογένειας –σχολείου να προσεγγίζεται η συνεργασία μονοδιάστατα για όλες τις περιπτώσεις. Οι σχολικοί ρόλοι για τις οικογένειες θα πρέπει να σχεδιάζονται γενικά αλλά να χρησιμοποιούνται εξατομικευμένα. Δηλαδή, οι εκπαιδευτικοί και οι οικογένειες θα πρέπει να επεξεργάζονται από κοινού  ένα σύνολο από ευκαιρίες για να συμμετέχουν οι οικογένειες ουσιαστικά στην  εκπαίδευση των παιδιών τους. Αυτές οι ευκαιρίες θα προσφέρονται έχοντας υπόψη ότι οι οικογένειες θα διαφέρουν στις τελικές επιλογές τους και θα αναπροσαρμόζονται στο μέτρο που αντανακλούν τις εξατομικευμένες ανάγκες και προτιμήσεις των οικογενειών.

Οι δυνατοί, αλλά όχι οι μοναδικοί, τρόποι συμμετοχής των οικογενειών είναι οι εξής :

·       Συμμετοχή στην σχολική ζωή ως εθελοντές και ως μέλη επιτροπών

·       Ενθάρρυνση της ανάγνωσης για ψυχαγωγία στον ελεύθερο χρόνο

·       Συμμετοχή σε δραστηριότητες σχολικές, αθλητικές και εξωσχολικές

·       Παρακολούθηση της κατ’ οίκον μελέτης και της εκτέλεσης εργασιών 

·       Τακτική (και όχι σπασμωδική ή ετήσια) επικοινωνία με το προσωπικό του σχολείου για την πρόοδο του παιδιού τους

·       Συχνή επικοινωνία με τα παιδιά τους για τις προσδοκίες και την  πρόοδο στην σχολική επίδοση και την συμπεριφορά

·       Συμμετοχή ως πλήρη μέλη  ομάδων επίλυσης προβλήματος τόσο στην συγκέντρωση πληροφοριών όσο και την λήψη αποφάσεων πχ διαμόρφωσης εξατομικευμένου προγράμματος

·       Συμμετοχή σε προγράμματα επιμόρφωσης ενηλίκων που οργανώνει το σχολείο

·       Ενεργή στήριξη του σχολείου με επικοινωνία, ανταλλαγή πληροφοριών με τους εκπαιδευτικούς

·       Ενεργή συμμετοχή στην λήψη σχολικών αποφάσεων, την διοίκηση και επίλυση προβλημάτων του σχολείου.

Γ) Ο ρόλος του Σχολικού Ψυχολόγου:

Ο Σχολικός Ψυχολόγος έχει τις αναγκαίες γνώσεις και θα πρέπει να ασκεί ένα ρόλο κλειδί στην ανάπτυξη νέων μορφών συνεργασίας και την παροχή των νέων  υπηρεσιών του σχολείου. Ο ρόλος του είναι μοναδικός στην αξιολόγηση των ψυχολογικών παραγόντων και  στην κατάλληλη προσαρμογή των προγραμμάτων στις ανάγκες των παιδιών.  Μπορεί, μαζί με άλλους ειδικούς, να παρεμβαίνει άμεσα αλλά και με την διεπαγγελματική διαβούλευση να στηρίζει τον χειρισμό των προβλημάτων, την ανάπτυξη νέων προγραμμάτων, την ανάπτυξη της επικοινωνίας και της συνεργασίας μεταξύ των συνεργατών, την ενίσχυση του γονικού ρόλου και την ανάπτυξη σε όλους προσδοκιών κατάλληλων στην χρονολογική ηλικία του παιδιού, τον χαρακτήρα και τις ικανότητες και τον ρυθμό ανάπτυξης του και στην πρόληψη στο επίπεδο του σχολικού συστήματος.

Η Ε.Σχο.Ψ.Ε ενθαρρύνει τους Σχολικούς Ψυχολόγους να συμμετέχουν σε εθνικό, τοπικό και σχολικό επίπεδο σε προσπάθειες προώθησης της συμμετοχής των γονέων στην εκπαίδευση. Οι Σχολικοί Ψυχολόγοι  δεν αρκεί να παρεμβαίνουν απλά όταν υπάρχει πρόβλημα ή για επιμόρφωση στο σχολείο ή στην οικογένεια ως ανεξάρτητες, παράλληλες και ασύνδετες δομές. Είναι ανάγκη θεσμοθετημένα να μπορούν να συνηγορούν για αύξηση της συνεργασίας σχολείου –οικογένειας και να εντοπίζουν στρατηγικές που ενισχύουν την συμμετοχή της οικογένειας με τους εξής τρόπους :

·       Διαμορφώνουν ομάδες στήριξης του σχολείου από γονείς, εκπαιδευτικούς και μέλη της κοινότητας οι οποίες αξιολογούν και προβλέπουν τις ανάγκες, αναπτύσσουν προτεραιότητες και παιδοκεντρικά προγράμματα και ενεργοποιούν κοινές προσπάθειες βελτίωσης των εκπαιδευτικών αποτελεσμάτων για τους μαθητές.

·       Υπηρετούν ως σύνδεσμος, διευκολυντές και υποστηρικτές της επικοινωνίας μεταξύ των οικογενειών, σχολείων κα μελών της κοινότητας.

·       Διασφαλίζουν την ουσιαστική συμμετοχή των οικογενειών στην διαδικασία της ειδικής αγωγής  προσφέροντας στην οικογένεια  ευκαιρίες λήψης αποφάσεων στην αξιολόγηση, παρέμβαση και διαμόρφωση προγράμματος.

·       Προσφέρουν άμεση ψυχολογική βοήθεια στις οικογένειες όσον αφορά στρατηγικές που προάγουν σε διάφορα περιβάλλοντα την μάθηση, την σχολική επίδοση, την συμπεριφορά και τις κοινωνικές δεξιότητες .

·       Έχουν συμβουλευτική συνεργασία με την διοίκηση των σχολείων ώστε  να διασφαλίζονται οι  επαρκείς και κατάλληλοι πόροι  για την συνεργασία σχολείου-οικογένειας.

·       Προωθούν την συνεχή επιμόρφωση σε θέματα όπως παρεμβάσεις της οικογένειας, διαπολιτισμικά, πρότυπα συνεργασίας σχολείου-οικογένειας .

·       Αναπτύσσουν σχολές γονέων. Ο ρόλος του γονέα δε θεωρείται πλέον δεδομένος και δεν μπορεί να μεγαλώσει τα παιδιά του με μόνο οδηγό το ένστικτο. Χρειάζεται γνώσεις, πληροφόρηση, σωστή καθοδήγηση, ανάπτυξη κατάλληλων δεξιοτήτων και στάσεων.

Επίλογος

Η συνεργασία  σχολείου-οικογένειας έχει συνέπειες την βελτίωση της επίδοσης των μαθητών, της συμπεριφοράς, της αυτοεκτίμησης τους, της παρακολούθησης και μείωση των απουσιών και θετικές στάσεις προς το σχολείο και την μάθηση.

Η επιτυχής συνεργασία Οικογένειας–Σχολείου  εξαρτάται από τους εκπαιδευτικούς, τις οικογένειες και τα μέλη της τοπικής κοινότητας  και εφόσον συνεργάζονται στην κατανόηση των αντιλήψεων του άλλου και επεξεργάζονται κοινούς σκοπούς. Εξαρτάται και από το αν αναπροσαρμοσθούν στις ανάγκες των καιρών η δομή και η λειτουργία του σχολείου, οι νοοτροπίες και οι πρακτικές στις σχέσεις με τους γονείς. Από το αν οι εκπαιδευτικοί επενδύσουν στον ρολό τους και η κοινωνία κατάλληλα και με επάρκεια αναγνωρίσει την σημασία τους.

 Η Ε.Σχο.Ψ.Ε καλεί τα μέλη της   με αφοσίωση να εργασθούν για τη στήριξη της συνεργασίας μεταξύ οικογενειών, εκπαιδευτικών και μελών της κοινότητας, με στόχο τη προαγωγή θετικών εκπαιδευτικών αποτελεσμάτων, για όλα τα παιδιά και τους νέους.

Βιβλιογραφία

Dowling E. & Osborne E. (Εκδ.), (2001). Η Οικογένεια και το Σχολείο. ( Μπίμπου-Νάκου, I. Εισαγωγικό σημείωμα),  Αθήνα: Gutenberg.

NASP : Position Statement on Home-School Collaboration: Establishing Partnerships to Enhance Educational Outcomes, National Association School Psychologists Delegate Assembly, April 1999,Usa.

Γεωργίου Στ. (2000) , Σχέση Σχολείου-Οικογένειας και ανάπτυξη του παιδιού, Ελληνικά Γράμματα.

Μπουσκάλια Λέο (1993), Άτομα με ειδικές ανάγκες και οι γονείς τους , εκδ Γλάρος

Χουρδάκη Μ. Οικογενειακή ψυχολογία , εκδ Leaderbook, 2000

Παναγιώτης Χηνάς 

Πρόεδρος Ε.Σχο.Ψ.Ε

Chinas@otenet.gr

ã Ε.Σχο.Ψ.Ε 2002